Paul DE NIEL: Waar zullen we dan onze afdragers halen? Kinderarbeid op de steenbakkerijen in de Rupelstreek. (Boom, Ecomuseum en Archief van de Boomse Baksteen, 2000, 50 blz.)
Deze brochure kwam tot stand naar aanleiding van de gelijknamige
(reizende) tentoonstelling die door het Ecomuseum en Archief van de
Boomse Baksteen georganiseerd werd.
De auteur start met een beknopte algemene inleiding over de aard van
de industriële maatschappij, over de economische evolutie en
factoren van tewerkstelling, en het ontstaan van de wetgeving op
kinderarbeid. In de 19de eeuw was België één van
de sterkst geïndustrialiseerde landen, maar de reglementering op
kinderarbeid - en de arbeidswetgeving in het algemeen - hinkte sterk
achterop. In het voetspoor van G. Van Goethem (De roos op de
revers, 1990) wordt op p. 9 Marx (1869) geciteerd: "Er is maar
één land in de beschaafde wereld, waar men met begeerte
en plezier iedere staking aangrijpt om arbeiders te
vermoorden. Dat unieke land is België, het modelland van
het constitutionalisme, het knusse paradijs van de grondheer, de
kapitalist en de priester".
Daarna wordt ingegaan op de specifieke situatie in de
steenbakkerijen van de Rupelstreek? Naast de economische macht hadden
de steenbakkers in deze regio ook de politieke macht in handen (en
dit is eigenlijk niet verschillend met andere gebieden in België
waar één of andere nijverheidstak overheerste).
Het is een boeiende brochure, die jammer genoeg gebaseerd bleef op een beperkt aantal bronnen (w.o. ) en niet altijd recente studies. De publicatie vormt derhalve een aanzet naar méér - aan het thema kunnen nog verschillende licentiaatsverhandelingen gewijd worden en kunnen uit nog tal van gekende en minder gekende bronnen en publicaties aanvullende en commentaren opgediept worden - om het soms erg zwartwitte beeld te nuanceren of te bevestigen. Op die wijze zou ook de rol van de 'kleinere' en Vlaamse nijveraars duidelijker bestudeerd kunnen worden. Deze ontbreken nu grotendeels in publicaties als van G. Kurgan-van Hentenrijk (et.al., eds.), Dictionnaire des Patrons en Belgique (Bruxelles, 1996), waardoor deze vaak ten onrechte de nadruk leggen op de 'grote' patroons. De rol van kleine en middelgrote ondernemingen die een belangrijke basis vormden voor de economische ontwikkeling en verhoudingen, en die de arbeidsomstandigheden van grote bevolkingsgroepen bepaalden, worden daardoor sterk onderschat.
Deze uitgave kan besteld worden bij het Ecomuseum en Archief van de Boomse Baksteen (EMABB)
baksteen, steenbakkerij, kinderarbeid, arbeid, arbeiders, kinderen, jongeren, minderjarigen, Rupel, Rupelstreek, Boom, arbeidersbeweging, werkvolk, nijverheid, industrie, industriële geschiedenis, industrieel erfgoed, industriële archeologie, Boom, steenbakkerijen, baksteen, kinderarbeid, vakbeweging, syndikaat, syndikalisme